Auteur: Annelies Hellemans
Reeds sinds lange tijd heeft een daartoe voorziene afdeling van de ondernemingsrechtbank de opdracht de ondernemingen binnen haar rechtsgebied op te volgen om zo eventuele financiële moeilijkheden op te sporen. Deze taak wordt uitgevoerd door de “kamers voor ondernemingen in moeilijkheden” (vroeger “kamer voor handelsonderzoeken”).
Recent heeft de wetgever hier één en ander op punt gezet, een uitgelezen kans om nog eens samen te vatten hoe ondernemingen worden opgevolgd en wat de gevolgen hiervan kunnen zijn.
Kamers voor ondernemingen in moeilijkheden?
Deze afdelingen binnen de ondernemingsrechtbank hebben de taak om de toestand op te volgen van ondernemingen in moeilijkheden om de continuïteit van hun activiteiten te vrijwaren en de bescherming van de rechten van de schuldeisers te verzekeren.
De kamer is samengesteld uit een beroepsrechter (professionele rechter) en rechters in ondernemingszaken (niet-professionele rechters met ruime ervaring in de bedrijfswereld).
Het doel van het opvolgen van de financiële situatie van ondernemingen is tweeledig:
Enerzijds wil men de onderneming zelf beschermen om er voor te zorgen dat de economische activiteit en desgevallend ook de werkgelegenheid niet verloren gaat. Anderzijds wil men er voor zorgen dat eventuele schuldeisers van deze ondernemingen beschermd worden, door de schuldenput niet te hoog te laten oplopen en na te gaan of de onderneming niet in een feitelijke staat van faillissement verkeert.
Knipperlichten
Wat is nu precies de aanleiding voor het openen van een dossier over een welbepaalde onderneming?
De wetgever heeft een aantal gegevens bepaald die verzameld worden en die als een knipperlicht voor financiële moeilijkheden kunnen gelden. We geven een korte opsomming:
- Verstekvonnissen met veroordeling;
- Vonnissen tot betaling van een schuld die niet werd betwist;
- Vonnissen tot ontbinding van een handelshuur;
- Melding van externe boekhouder, accountant of bedrijfsrevisor van de onderneming;
- Achterstand van sociale zekerheidsbijdragen van minstens een kwartaal;
- Achterstand van bedrijfsvoorheffing of BTW van minstens een kwartaal;
- Beslagen op het vermogen van de onderneming;
- Regelmatige verplaatsing van de maatschappelijke zetel;
- Slechte financiële gezondheidsindicator, berekend door de Nationale Bank van België.
Bij KB van 13 juni 2021 werd een centraal register van economische knipperlichten met het oog op de opsporing van ondernemingen in financiële moeilijkheden in het leven geroepen. Het register bevat bovenstaande knipperlichten en nog een aantal andere gegevens, zoals het aantal werknemers, het adres van de maatschappelijke zetel, rechtstoestand, enz…
Een onderneming komt enkel in dit register terecht wanneer er sprake is van deze knipperlichten, het is dus niet zo dat elke onderneming automatisch wordt opgevolgd.
Het register is toegankelijk voor de leden van de kamers voor ondernemingen in moeilijkheden en de Procureur des Konings.
Er wordt verwacht dat met de oprichting van de register het aantal dossiers bij de kamers voor ondernemingen in moeilijkheden zal stijgen. Er is dus sprake van een verscherpt toezicht.
Een dossier, en wat nu?
Stel dat er enkele knipperlichten afgingen en de kamer voor ondernemingen in moeilijkheden besluit een dossier te openen over een onderneming. Het dossier bevat uiteraard de hierboven opgesomde knipperlichten, voor zover hiervan sprake is, maar ook een aantal andere zaken zullen verzameld worden.
Zo zal men alleszins de recent neergelegde jaarrekeningen hier aan toevoegen, alsook een uittreksel uit de inschrijving in de Kruispuntbank der ondernemingen en eventuele relevante publicaties in het Belgisch Staatsblad (bestuurswijzigingen, statuten, …).
Is men op basis van dit dossier van oordeel dat er mogelijks financiële problemen zijn, dan worden vaak bijkomende inlichtingen ingewonnen bij de RSZ en FOD Financiën. Voorts mogen de leden van de kamer alle inlichtingen inwinnen die ze nodig achten voor het onderzoek. Zij mogen eveneens derden horen en zich naar de maatschappelijke zetel van de onderneming begeven.
Is het dossier volledig, dan wordt beslist of de bestuurder(s) van de ondernemingen worden opgeroepen. Of men beslist op te roepen hangt af van het oordeel dat op basis van het dossier wordt gevormd. Oordeelt de kamer dat de continuïteit bedreigd is, dan zal er opgeroepen worden.
Deze oproeping gebeurt per brief. Bestuurders dienen in persoon aanwezig te zijn, maar kunnen zich laten bijstaan door een boekhouder of advocaat. Het is mogelijk dat de oproeping eveneens een verzoek tot bijkomende informatie bevat.
De bestuurder(s) zullen achter gesloten deuren gehoord worden. Het onderzoek is dus niet openbaar, dit om de positie van de onderneming in moeilijkheden niet verder te ondermijnen. In de eerste plaats zal men proberen in dialoog te gaan om te kijken welke oplossingen er mogelijk zijn. Het is ook mogelijk dat het onderzoek een aantal maanden open blijft en men meermaals wordt uitgenodigd om de stand van zaken op te volgen en te kijken of geplande herstelmaatregelen werden uitgevoerd en het beoogde effect hebben.
Nadat het onderzoek werd afgerond, zal de kamer voor ondernemingen in moeilijkheden één van volgende stappen zetten:
- Het onderzoek afsluiten en uw dossier voorlopig of definitief seponeren;
- Het dossier doorverwijzen naar de Procureur des Konings of rechtstreeks naar de ondernemingsrechtbank, dit wanneer zij van oordeel is dat de faillissementsvoorwaarden vervuld zijn, of de gerechtelijke ontbinding uitgesproken dient te worden.
In de praktijk is het vaak zo wanneer men niet reageert op de oproepingen, er wordt beslist het dossier over te maken met het oog op een dagvaarding in faillissement.
Ons advies
Ter conclusie geven we enkele tips mee om te vermijden gedagvaard te worden in faillissement ten gevolge van een onderzoek door de kamer voor ondernemingen in moeilijkheden.
- Vermijd verstekvonnissen. Het is in de meeste gevallen beter voor de rechtbank te verschijnen.
- Vermijd vonnissen waarbij handelshuurovereenkomsten ontbonden worden.
- Probeer ook zoveel mogelijk achterstand in sociale zekerheidsbijdragen, BTW en bedrijfsvoorheffing te vermijden.
- Indien er beslag wordt gelegd op goederen van uw onderneming, weet dan dat dit aanleiding kan geven tot een onderzoek.
- Indien u wordt opgeroepen om te verschijnen voor de kamer voor ondernemingen in moeilijkheden, zorg dan dat u aanwezig bent en de nodige informatie ter beschikking stelt. Laat u desnoods bijstaan door uw boekhouder of accountant.
- Indien er herstelmaatregelen worden besproken, voer deze dan ook effectief uit.
En tot slot nog dit. De knipperlichten die worden gehanteerd om een dossier te openen bij de kamers voor ondernemingen in moeilijkheden zijn vaak de belangrijkste indicatoren dat een onderneming mogelijks in staat van faillissement verkeert. Los van het feit of er al dan niet een onderzoek wordt geopend, moeten deze knipperlichten dan ook altijd nauwkeurig in het oog gehouden worden.